İlgili Makaleler
Osmanlı Devleti’nde, müşteriye satılan bir ürünün bozuk ya da hatalı olması durumunda bu mesele “Hisbe Teşkilatı” ya da Kadılık tarafından ele alınırdı.
Hisbe Teşkilatı
- Hisbe teşkilatı, Osmanlı’da piyasa düzenini ve ticari faaliyetleri denetlemekle görevli bir kurumdu.
- Pazar yerlerinde mal ve hizmetlerin kalitesini kontrol eden, fiyat denetimi yapan ve tüketiciyi koruyan “Muhtesip” adlı görevliler, bozuk ya da hatalı mal satan esnafı tespit ederek gerekli cezai işlemleri uygularlardı.
- Muhtesipler, ayrıca ürünlerin tartı ve ölçü kurallarına uygunluğunu da denetlerdi.
Kadılık
- Eğer sorun ticari bir anlaşmazlık ya da dolandırıcılık boyutuna ulaşırsa, tüketici bu durumu Kadıya (Osmanlı yargıcına) şikâyet edebilirdi.
- Kadı, hem şikâyeti hem de delilleri inceleyerek taraflar arasında adil bir çözüm sağlardı.
- Kadı, bozuk veya hatalı mal satan kişiye cezai yaptırım uygulayabilir ya da müşterinin zararını tazmin ettirirdi.
Cezalar ve Yaptırımlar
- Hatalı ya da bozuk mal satan esnafa genellikle para cezası uygulanırdı.
- Eğer hatalı ürün satışı bilinçli şekilde yapılmışsa, esnafın ticaret yapma hakkı elinden alınabilir veya halkın gözü önünde teşhir edilirdi.
- Ağır durumlarda, ceza sosyal itibar kaybı anlamına gelen “lonca dışı bırakılma” ile sonuçlanabilirdi.
