İlgili Makaleler
Pastörizasyon, gıda ürünlerindeki zararlı mikroorganizmaları (bakteri, maya ve küf gibi) öldürmek veya etkisiz hale getirmek amacıyla, ürünü belirli bir sıcaklıkta kısa süreyle ısıtıp ardından hızlı bir şekilde soğutma işlemidir. Bu yöntem, gıdaların raf ömrünü uzatırken besin değerlerini büyük ölçüde korur.
Pastörizasyon, adını Fransız bilim insanı Louis Pasteur‘den almıştır. Pasteur, bu yöntemi ilk kez 19. yüzyılda şarap ve bira üretiminde geliştirmiştir. Günümüzde en yaygın olarak süt, meyve suları ve bazı diğer sıvı gıdaların güvenliğini sağlamak için kullanılır.
Pastörizasyonun Temel Amaçları
- Hastalığa Neden Olan Mikroorganizmaları Yok Etmek
Süt ve meyve suyu gibi ürünlerde, Salmonella, Listeria ve E. coli gibi patojen mikroorganizmaların neden olduğu sağlık risklerini ortadan kaldırır. - Raf Ömrünü Uzatmak
Gıdaların erken bozulmasına neden olan mikroorganizmaları azaltarak ürünlerin daha uzun süre dayanmasını sağlar. - Besin Değerlerini Korumak
Isı işlemi kontrollü bir şekilde uygulandığından, gıdanın besin değeri mümkün olduğunca korunur.
Pastörizasyon Yöntemleri
- Düşük Sıcaklıkta Uzun Süreli Pastörizasyon (LTLT)
- Ürün, yaklaşık 63°C sıcaklıkta 30 dakika boyunca ısıtılır.
- Daha çok küçük ölçekli üretimlerde kullanılır.
- Yüksek Sıcaklıkta Kısa Süreli Pastörizasyon (HTST)
- Ürün, 72°C–75°C sıcaklıkta 15-20 saniye ısıtılır.
- Süt ve meyve suları gibi sıvı ürünlerde yaygın olarak kullanılır.
- Ultra Yüksek Sıcaklık İşlemi (UHT)
- Ürün, 135°C–140°C sıcaklıkta 2-5 saniye ısıtılır.
- Bu yöntem steril ürün elde etmek için uygundur ve oda sıcaklığında uzun süre saklanabilir.
Pastörizasyonun Kullanım Alanları
- Süt ve Süt Ürünleri: Süt, peynir altı suyu ve yoğurt.
- Meyve Suları ve İçecekler: Portakal suyu, limonata ve diğer meyve konsantreleri.
- Alkollü İçecekler: Şarap ve bira.
- Diğer Gıdalar: Yumurta ürünleri, soslar, işlenmiş gıdalar.
Pastörizasyon ile Sterilizasyon Arasındaki Fark
- Pastörizasyon: Mikroorganizmaları öldürür, ancak tüm sporları yok etmez. Ürün soğutularak saklanır.
- Sterilizasyon: Tüm mikroorganizmalar ve sporlar tamamen yok edilir. Sterilize edilen ürünler genellikle oda sıcaklığında saklanabilir.
